درک ﺟﻤﻼت ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و ﮐﻼم
در ﻣﺘﻮن ﻋﻠﻤﯽ ﺗﻨﺎﻗﺾ در ﻣﻮرد ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و زﺑﺎن زﯾــﺎد ﺑـﻪ ﭼﺸـﻢ
ﻣﯽﺧﻮرد. از ﯾﮏ ﺳﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻮردی - ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺮ روی ﺑﯿﻤــﺎران ﺑـﺎ
آﺳﯿﺐ ﻣﻐﺰی ﮐــﻪ ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ اﺳـﺘﻔﺎده از زﺑـﺎن و ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ را از دﺳـﺖ
دادهاﻧﺪ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﺑﺎن و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ در ﻣﻐﺰ
ﮐﺎﻣﻼ ﺟﺪا و ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﻧﺪ. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎﺗﯽ وﺟـﻮد
دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداری رزوﻧﺎﻧﺲ ﻣﻐﻨﺎﻃﯿﺴﯽ ﮐﺎرﺑﺮدی
(fMRI) ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻐﺰ ﺳﺎﻟﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ. اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑــﺮ
ﺧﻼف ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﻧﻮروﺳﺎﯾﮑﻮﻟﻮژﯾﮏ ﺣﺎﮐﯽ از آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ
ﻣﺸﺘﺮک زﯾﺎدی در ﻣﻐﺰ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺗﺤﻠﯿﻞ و درک زﺑـﺎن ﯾـﺎ
ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻓﻌﺎل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﺑﺮای رﻓﻊ اﯾﻦ ﺗﻀﺎد ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ دﻗﯿــﻖ ﻓﺮاﯾﻨـﺪ درک
اﺻﻮات و ﺷﻨﻮاﯾﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ و ﻫــﺮ روز ﺑﯿـﺶ از ﭘﯿـﺶ در ﻣﯽﯾـﺎﺑﻨﺪ
ﮐﻪ ﻋﻘﯿﺪۀ وﺟﻮد ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺴﺘﻘﻞ زﺑﺎن و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﺟﯿﻪ اﯾﻨﮕﻮﻧــﻪ
ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﺴﯿﺎر ﺧــﺎم و اﺑﺘﺪاﯾـﯽ اﺳـﺖ. ﻫـﺮ ﯾـﮏ از اﯾـﻦ دو
ﭘﺪﯾـﺪه واﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ ﻓﻌـﺎﻟﯿﺖ ﺷـﺒﮑﻪای از ﻣﺮاﮐـــﺰ در ﻣﻐــﺰ ﻫﺴــﺘﻨﺪ و
ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﯽ ﻧﺴــﺒﯽ ﺑﯿـﻦ ﺷـﺒﮑﻪ درک زﺑـﺎن و ﺷـﺒﮑﻪ درک ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ
وﺟﻮد دارد.
راﺑﺮت زاﺗﻮر (Robert Zatoore) رواﻧﺸﻨﺎس و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻋﺼــﺐ
ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ در اﻧﺴﺘﯿﺘﻮی ﻋﺼﺐﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻮﻧــﺘﺮال داﻧﺸـﮕﺎه ﻣـﮏ
ﮔﯿﻞ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و زﺑﺎن ﻫﺮ ﯾﮏ ﺣﻮزهای ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪه
ﺑﺎ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻓﺮاوان دارﻧﺪ.
ارﺗﻔﺎع و زﻣﺎن
زاﺗﻮر ﻣــﯽﮔﻮﯾـﺪ: «ﺑﺴـﯿﺎری از ﻣﺤﻘﻘـﺎن اﻏﻠـﺐ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت زﺑـﺎن و
ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ را ﺳﺎده ﻣﯽاﻧﮕﺎرﻧﺪ. ﮔﺎه ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺷﻮاﻫﺪی ﻫﺴـﺖ
ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪای از ﻣﻐﺰ ﺑﺮای ﻫﺮ دو ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ زﺑــﺎﻧﯽ و ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ ﻓﻌـﺎل ﺷـﺪه
اﺳﺖ، ﭘﺲ ﻫﺮ دو ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ واﺣﺪی دارﻧﺪ. اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾــﻦ اﺳـﺖ
ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ اﮔﺮ ﺣﻨﺠﺮه ﮐﺴﯽ را ﺑﯽ ﺣﺲ ﮐﻨﯿﻢ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن
و ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد… در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ روﯾﮑﺮد ﻣﻨﺎﺳــﺐ اﯾـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ
ﺑﺒﯿﻨﯿـﻢ ﻫـﺮ ﯾـﮏ از ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﭼـﻪ ﻧﻘﺸـﯽ را در اﯾـﻦ ﻓﺮاﯾﻨـﺪ ﮐﻠـﯽ ﺑــﺎزی
ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ»
ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت وی ﺑـﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕـﯽ ﺗﺤﻠﯿـﻞ اﻃﻼﻋـﺎت ﺻﻮﺗــﯽ وارده در
ﻣﺮاﮐﺰ ﺷﻨﻮاﯾﯽ ﻧﯿﻤﮑﺮهﻫﺎی راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺗﻤﺮﮐﺰ دارﻧﺪ. اﻏﻠﺐ ﯾﺎﻓﺘــﻪﻫﺎ
ﺑﺮ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻼم در ﻧﯿﻤﮑﺮۀ ﭼﭗ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻮﺳــﯿﻘﯽ در ﻧﯿﻤﮑـﺮۀ راﺳـﺖ
دﻻﻟﺖ دارﻧـﺪ. زاﺗـﻮر ﻣﻌﺘﻘـﺪ اﺳـﺖ اﯾـﻦ ﺗﻔﮑﯿـﮏ ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﺗﻔﺎوﺗـﻬﺎی
ﺑﻨﯿﺎدﯾﻦ در ﺗﺤﻠﯿﻞ و درک زﺑﺎن و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷــﺪ. زﻣـﺎن و ﻓﻮاﺻـﻞ
زﻣﺎﻧﯽ در ﮐﻼم ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺗﻤﺎﯾﺰ دو ﺣﺮف ﺑﯽ ﺻﺪا ﻣﺎﻧﻨﺪ d و t
در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻤﺘﺮ از 20 ﻫﺰارم ﺛﺎﻧﯿﻪ ﯾﺎ ﯾــﮏ ﭘﻨﺠـﺎﻫﻢ ﺛﺎﻧﯿـﻪ رخ ﻣﯽدﻫـﺪ.
ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻨﻨــﺪه ﮐـﻼم ﺑـﺎﯾﺪ ﺣﺴﺎﺳـﯿﺖ ﻓﻮقاﻟﻌـﺎدهای ﺑـﻪ
ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮات داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ در ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ارﺗﻔﺎع ﺻﻮت
ﯾﺎ زﯾﺮ و ﺑﻢ ﺻﺪا ﺑﺴــﯿﺎر اﻫﻤﯿـﺖ دارد. اﻟﺒﺘـﻪ زﻣـﺎن ﻫـﻢ ﻣـﻬﻢ اﺳـﺖ اﻣـﺎ
ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻃﯽ ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰارم ﺛﺎﻧﯿﻪ رخ ﻣﯽدﻫﺪ ﻧﻪ ﭼﻨﺪ ده ﻫﺰارم ﺛﺎﻧﯿـﻪ،
ﭘﺲ ﺷﺒﮑﻪ ﻋﺼﺒﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪۀ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯿــﺎن
اﺻﻮات زﯾﺮ و ﺑﻢ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮد، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻔﺎوت ﯾــﮏ ﻧـﻮت در آﮐﻮردﻫـﺎی
(Vol. 6, No.1) ﻋﻨـﻮان ﮐـﺮده اﺳـﺖ ﮐـﻪ اﯾـﻦ دو ﻣـﺪل ﭘــﺮدازش
اﻃﻼﻋﺎت ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ﺑﺮ زﻣﺎن و دﯾﮕﺮی ﺑﺮ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺗﻤﺮﮐﺰ دارﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ
ﺗﻠﻔﯿﻖ در ﯾﮏ ﺷــﺒﮑﻪ ﻋﺼﺒـﯽ ﻧﯿﺴـﺘﻨﺪ. از اﯾـﻨﺮو ﻋﻤﻠﮑـﺮد آﻧـﻬﺎ ﻣﯿـﺎن
ﻣﺮاﮐﺰ ﻧﯿﻤﮑﺮۀ راﺳــﺖ ﭼـﭗ ﺗﻘﺴـﯿﻢ ﺷـﺪه اﺳـﺖ: ﻧﯿﻤﮑـﺮۀ ﭼـﭗ ﺑـﺎ
ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﺮای درک زﻣﺎﻧﯽ و ﻧﯿﻤﮑــﺮۀ راﺳـﺖ اﺧﺘﺼـﺎص
ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ درک ارﺗﻔﺎع ﺻﻮت.
اﯾﻦ روﯾﮑﺮد از ﻟﺤﺎظ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎی ﭘﺎﯾﻪای ﭘﺮدازﺷــﯽ ﭼـﺎرﭼﻮﺑـﻬﺎی
ﺟﺪﯾﺪی ﺑﺮای ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و زﺑﺎن ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ. ﻫﺮ ﺗﻮاﻟﯽ از اﺻﻮات
ﮐﻪ در آن ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎی ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ در ارﺗﻔــﺎع وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ
ﻧﯿﻤﮑﺮۀ راﺳﺖ را ﺑﯿﺶ از ﭼﭗ درﮔﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ، ﺧﻮاه ﻧﺎم آن را ﮐﻼم
ﺑﮕﺬارﯾﻢ ﯾﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﯾﺎ ﻫﺮ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮ.
اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺗﺌﻮری ﻣﻨﺘﻘﺪاﻧﯽ ﻧﯿﺰ دارد، ﮐﺴــﺎﻧﯽ ﮐـﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ دﺳـﺘﻪ
ﺑﻨﺪی و ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ اﻓﺮاد اﺻﻮات ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ
را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﮐــﻼم ﯾـﺎ ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ ﺑـﺪان ﮔـﻮش ﮐﻨﻨـﺪ ﺑـﻪ
ﺷﮑﻠﻬﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤــﻮده و ادراک ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ و اﯾـﻦ روﯾﮑـﺮد
ﻧﯿﺰ داﻧﺸﻤﻨﺪان زﯾﺎدی را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.
زاﺗﻮر ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ: «وﻗﺘﯽ ﻣﺮدم از ﻣﻦ ﻣﯽﭘﺮﺳﻨﺪ ﺟﺎﯾﮕــﺎه ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ
در ﻣﻐﺰ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﺎﻻی ﮔﺮدن
ﻗﺮار دارد. ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎ ارزشﺗﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ را ﺑـﻪ
اﺟﺰای ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه آن ﺗﻔﮑﯿﮏ ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺮاﮐــﺰ
ﻣﻐﺰی ﺑﺮای ﻫﺮ ﺟﺰء ﺑﭙﺮدازﯾﻢ»
ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﺎرﭼﻮب
در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ زاﺗﻮر و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ از ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و ﮐﻼم ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ
ادراک ﺷـﻨﻮاﯾﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ، اﻓـﺮادی دﯾﮕـﺮ آﻧـﻬﺎ را ﺟـــﻬﺖ
ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺗﺤﻠﯿﻞﻫﺎی ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ.
ﭘﺎﺗﻞ Aniruddh Patel, PhD ، ﯾﮑﯽ از ﭘﮋوﻫﺸــﮕﺮان اﻧﺴـﺘﯿﺘﻮی
ﻋﻠﻮم اﻋﺼﺎب La Jolla در ﮐﺎﻟﯿﻔﺮﻧﯿﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ: «ﻣﻘﺎﯾﺴــﮥ ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ و
زﺑﺎن اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻣﻔﯿﺪی در ﻋﻠــﻮم ﺷـﻨﺎﺧﺘﯽ اﺳـﺖ. اﯾـﻦ دو ﺑـﻪ اﻧـﺪازۀ
ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﻫــﻢ ﺷـﺒﺎﻫﺖ دارﻧـﺪ – ﻫـﺮ دو ﻣﺘﺸـﮑﻞ از اﺟـﺰای ﻣﻨﻔﺼﻠـﯽ
ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗــﺎ ﺗﻮاﻟﯽﻫـﺎی
ﻣﺘﻔﺎوت اﻣﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای ﺑﺴﺎزﻧﺪ. اﯾﻦ ﺷﺒﺎﻫﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ
ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺑﺮای ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺸﺘﺮک ﺣﯿﻦ ﮔﻮش دادن ﺑﻪ ﮐــﻼم و
ﯾﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ.» در ﻫــﺮ دو ﻣـﻮرد ﺷـﻨﻮﻧﺪه «ﭼـﻬﺎرﭼﻮﺑـﻬﺎی زﻣـﺎﻧﯽ»
ﻣﯽﺳﺎزد. در ﻣﻮرد ﮐﻼم ﺷﻨﻮﻧﺪه ﺳﺎﺧﺘﺎری ورای اﺳﻤﻬﺎ، اﻓﻌﺎل و ﺳــﺎﯾﺮ
اﺟﺰای ﻧﺤﻮی اﯾﺠﺎد ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و در ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ اﯾﻦ ﺳــﺎﺧﺘﺎر ورای ﻧﺘـﻬﺎی
ﯾﮏ ﻗﻄﻌﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد.
اﻣﺎ ﺗﻔﺎوت اﺳﺎﺳﯽ در ﺳﺎﺧﺖ ﭼــﺎرﭼﻮﺑـﻬﺎ ﻧﯿﺴـﺖ ﺑﻠﮑـﻪ در ﻓﺮاﯾﻨـﺪ
ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ (representation) اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ.
ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣﯽرﺳـﺪ اﯾـﻦ اﯾـﺪه ﺑﺘﻮاﻧـــﺪ اﺧﺘﻼﻓــﺎت ﻣﯿــﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌــﺎت
ﺗﺼﻮﯾﺮﺑﺮداری ﻋﺼﺒــﯽ و ﻧﻮروﺳـﺎﯾﮑﻮﻟﻮژی را ﺣـﻞ ﻧﻤـﺎﯾﺪ. آﺳـﯿﺐ ﺑـﻪ
ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ اﻃﻼﻋــﺎت ﻣـﺎﻧﻨﺪ ﻟـﻮب ﺗﻤﭙـﻮرال ﺑـﺎﻋﺚ اﯾﺠـﺎد اﺧﺘـﻼل
اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ در ﻣﻮرد زﺑﺎن ﯾﺎ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد، در ﺣﺎﻟﯿﮑــﻪ آﺳـﯿﺐﻫﺎی
ﻣﻨﺎﻃﻖ ﭘﺮدازش (Processing) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮب ﻓﺮوﻧﺘﺎل اﺧﺘــﻼل در ﻫـﺮ دو
ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫــﺪ داﺷـﺖ. ﺗﺌـﻮری ﭘـﺎﺗﻞ در ﺷـﻤﺎره ﺟـﻮﻻی
ﻣﺠﻠﻪ (Nature Neuroscience (Vol. 6, No.7 ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و ﻣﻐﺰ
اﺧﺘﺼﺎص دارد، ﮐﺎﻣﻼ ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ. وی در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺘﺬﮐـﺮ
ﺷﺪه ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ زﺑﺎن و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻨــﺎوﯾﻨﯽ ﺑﻨﮕﺮﯾـﻢ ﮐـﻪ ﻣـﺎ ﺑـﻪ
ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪۀ ذﻫﻨﯽ، ﮐــﻪ اﺷـﺘﺮاک ﻧـﯿﺰ دارﻧـﺪ، دادهاﯾـﻢ. در اﯾـﻦ
ﺻـﻮرت وﺟـﻮد اﺧﺘـﻼل درک ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ در ﻓـﺮدی ﮐـــﻪ اﺧﺘــﻼل در
ﭘﺮدازش زﺑﺎن دارد ﺑﻌﯿﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ.
ﻓﺮاﮔﯿﺮی ﻧﻬﺎن
ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﺑﺎن ﺗﺮﮐﯿﺐ ﭘﯿﭽﯿﺪهای از ﻣﺤﺮﮐﻬﺎی ﺷﻨﻮاﯾﯽ اﺳﺖ
وﻟﯽ ﺑﺮ ﺧﻼف آن ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ ﻏــﯿﺮ آﺷـﮑﺎر دارد. اﯾـﻦ ﺗﻔـﺎوت ﭘﺎﯾـﻪای،
داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﺑﻪ ﺗﻔﮑﺮ در ﻣﻮرد ﻓﺮاﮔــﯿﺮی ﻧـﻬﺎن واداﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ، ﯾﻌﻨـﯽ
ﻓﺮاﯾﻨﺪی ﮐﻪ اﻓﺮاد ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﻗﺎدر ﺑــﻪ ﺗﻮﺿﯿـﺢ ﭘﺪﯾـﺪهای ﺑﺎﺷـﻨﺪ آن را
ﻣﯽآﻣﻮزﻧﺪ.
ﺑﺎرﺑــﺎرا ﺗﯿﻠﻤــﻦ (Barbara Tillmann) رواﻧﺸــﻨﺎس و ﯾﮑـــﯽ از
ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻣﺮﮐــﺰ ﻣﻠـﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﻋﻠﻤـﯽ داﻧﺸـﮕﺎه ﻟﯿـﻮن ﻣـﯽﮔﻮﯾـﺪ:
«ﭘﮋوﻫﺶ در ﺣﻮزۀ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ دﯾﺪﮔــﺎه ﺟﺪﯾـﺪی در ﻣـﻮرد ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی
ﻏﯿﺮ ﮐﻼﻣﯽ و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ادراک آﻧــﻬﺎ ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﻣﯽدﻫـﺪ ﺑـﻪ ﻫﻤﯿـﻦ دﻟﯿـﻞ
ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ در ﮐﻨﺎر زﺑﺎن ﺟــﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟـﻪ اﺳـﺖ ﭼـﺮا ﮐـﻪ در زﺑـﺎن
ﻋﻼوه ﺑﺮ روﯾﺪادﻫﺎ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﻧﺤﻮی ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد
دارﻧﺪ.»
ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ درﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺮدازشﻫﺎی ﭘﺎﯾــﻪ در ﯾـﺎدﮔـﯿﺮی زﺑـﺎن و
ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﺸــﺘﺮک ﻣﯽﺑﺎﺷـﺪ. ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل ﺗﯿﻞﻣـﻦ و ﻫﻤﮑـﺎراﻧﺶ
ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ اﻓﺮاد ﻋــﺎدی و ﻏـﯿﺮ ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ دان ادراک
ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪهای از ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ دارﻧﺪ، درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮدﮐﯽ ﮐــﻪ
زﺑﺎن ﻓﺮا ﻣﯽﮔﯿﺮد. وﻗﺘﯽ اﯾﻦ ﻗﻮاﻋﺪ در ﻗﻄﻌﻪای ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻧﻘــﺾ ﺷـﺪه
ﺑﺎﺷﻨﺪ، آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﯾﻦ اﺧﺘﻼل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﮐﻤﺘﺮی ﻧﺴﺒﺖ
ﺑﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ داﻧــﻬﺎ آن را در ﻣﯽﯾـﺎﺑﻨﺪ، ﻣﺜـﻞ اﯾﻨﮑـﻪ ﺟﻤﻠـﻪای ﺑـﺎ ﭘﺎﯾـﺎن
ﻏﯿﺮﻣﻨﺘﻈﺮه ﺷﻨﯿﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ. اﯾــﻦ ﯾﺎﻓﺘـﻪﻫﺎ در ﻣﺠﻠـﻪ رواﻧﺸﻨﺎﺳـﯽ ﺗﺠﺮﺑـﯽ
Journal of Experimental Psychology: Human Perception
.اﺳﺖ رﺳﯿﺪه ﭼﺎپ ﺑﻪ and Performance (Vol.29, No.2)
ﮔﺮوه دﯾﮕﺮی از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﻣﺮاﺣﻞ ﯾﺎدﮔﯿﺮی در ﭼﻨـﺪ
ﻣﺎه اول زﻧﺪﮔﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ. آﻧﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﺸﻒ زﻣﺎن و ﭼﮕﻮﻧﮕــﯽ
ﻓﻬﻢ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و زﺑﺎن در ﮐﻮدﮐﺎن ﻫﺴــﺘﻨﺪ. ﺑـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﮐـﺎروﻟﯿﻦ ﭘـﺎﻟﻤﺮ
( Caroline Palmer) ﯾﮑﯽ از رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن داﻧﺸﮕﺎه اوﻫﺎﯾﻮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت
ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻮزادان ﺑﻪ ﻇﺮﯾﻒﺗﺮﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﮐﻼم
ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﭘﺎﻟﻤﺮو ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ ﺳﻌﯽ دارﻧﺪ درﯾﺎﺑﻨﺪ ﮐــﻪ آﯾـﺎ اﯾـﻦ
ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻼم اﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﯾــﮏ
ﺣﺴﺎﺳـﯿﺖ ﮐﻠﯽﺗـﺮ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻣﻮﺟـﺐ ﺗﻤـــﺎﯾﺰ، درک و ﯾــﺎدآوری
وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻮﺗﯽ ﻣﯽﺷــﻮد. ﻧﺘـﺎﯾﺞ اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﮐـﻪ در
ﭼﺎپ ﺑﻪ Journal of Memory and Language (Vol.54, No.4)
رﺳﯿﺪه ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ده ﻣﺎﻫﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺸــﺨﯿﺺ
ﻗﻄﻌـﺎت ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ را ﺑﯿـﺎﻣﻮزد. اﯾـﻦ ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ﻣﺸـﺎﺑﻪ ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ آﻧــﻬﺎ در
ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺻﺪای اﻓﺮاد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. در ﺑﺎﻟﻐﯿﻦ ﺷﺒﺎﻫﺖ دﯾﮕﺮی ﺑﯿﻦ ﮐــﻼم و
ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد. اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ ﺣﯿﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن
ﯾﺎ ﻧﻮاﺧﺘﻦ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ – در ﮐﻠﻤﺎت ﯾﺎ ﻧﻮﺗﻬﺎ – ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﯾﺪ ﺑﻪ آﻧﭽــﻪ ﻓـﺮد
ﻧﺎﺧﻮدآﮔﺎه ﻗﺼﺪ ﮔﻔﺘﻦ ﯾﺎ ﻧﻮاﺧﺘﻦ آن را داﺷﺘﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
(Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory
.and Cognition, Vol. 19, No.2)
دﮐﺘﺮ ﺳﺎﻧﺪرا ﺗــﺮوب (Sandra Treub)از رواﻧﺸﻨﺎﺳـﺎن داﻧﺸـﮕﺎه
ﺗﻮرﻧﺘﻮ درﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮزادان ﺑﻪ اﺑﻌﺎدی از ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺣﺴــﺎس ﻫﺴـﺘﻨﺪ
ﮐﻪ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑــﺎ ﮐـﻼم ﻧـﺪارد. ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل آﻧـﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﮐـﻮک
ﻗﻄﻌﺎت را ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﻨﺪ ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ آن ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎ ﮐﻠﯿﺪﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﯾــﺎ ﺑـﺎ
ﺳﺮﻋﺘﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻮاﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻗﻄﻌﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻮاﻋــﺪ
ﮐﻠﯽ و ﺟــﻬﺎﻧﯽ ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ را ﺑـﻬﺘﺮ درک ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ
ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ اﻗﻮام ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻔﺎوتﻫﺎی وﺟﻮد دارد، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜــﺎل
در ﮔﺎﻣﻬﺎی ﻣﺎژور و ﻣﯿﻨﻮر، و ﺷﻨﺎﺧﺖ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ ﻧﯿــﺎز ﺑـﻪ آﻣـﻮزش
دارد. اﻣﺎ اﻏﻠﺐ ﻣﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ درک آﻧﭽــﻪ ﺑـﻪ ﻃﻮرﮐﻠـﯽ ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ ﻧـﺎﻣﯿﺪه
ﻣﯽﺷﻮد را دارﯾﻢ.
اﻣـﺎ ﭼـﺮا آﺷـﻨﺎﯾﯽ ﺑـﺎ ﻣﻮﺳـﯿﻘﯽ اﻫﻤﯿـﺖ دارد؟ ﺗـﺮوب در ﺷـــﻤﺎرۀ
ﮐــﻪ ﻣﯽدﻫﺪ ﭘﺎﺳﺦ Nature Neuroscience (Vol. 6, No.7) ﺟﻮﻻی
ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ در اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺑﯿــﻦ ﺟﻮاﻣـﻊ و ﻣﻠـﻞ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﮐﻤـﺘﺮ از
زﺑﺎن ﻧﯿﺴﺖ. «ﻣﺎ از ﻫــﻮش و ﻗـﺪرت ﺗﺤﻠﯿـﻞ ﺑﺮﺧﻮردارﯾـﻢ، اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺰ
اﻧﺴﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻨﯿﺎن ﻧــﯿﺰ از ادراک ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ ﺧـﻮد ﺑﺮﺧﻮردارﻧـﺪ. آﻧﭽـﻪ
ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻤﺎﯾﺰات و آﻧﻬﺎ ﻓﺎﻗﺪ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﮐﺎﻣﻼً اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺎﺳﺖ
و اﯾﻦ دﻟﯿﻞ و اﻧﮕﯿﺰۀ اﺻﻠﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺎ از زﺑﺎن و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.»
ﻧﻮﺷﺘﮥ اﺗﯿﻦ ﺑﻨﺴﻮن
ﺗﺮﺟﻤﮥ دﮐﺘﺮ ﺑﻬﻨﻮش دﺷﺘﯽ
Etienne Benson (2003). Making sense of chords and conversations.Monitor On Psychology, 34(7) , 32.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر